«Miyras» klubınıń ótken sanında milliy balalar oyınları haqqında maǵlıwmat berip ótken edik. Bul saparı onıń dawamı sıpatında «Bes tas» oyını haqqında keńirek maǵlıwmat berip ótemiz.
Redakciya
Shınında da, «bes tas» qanday oyın? Bul oyındı búgingi balalar bilmewi múmkin. Biraq, olardıń ata-anaları hám kempir apalarınan sorasańız dárhal «bes tas» oyının kishkeneliginde oynaǵanın yadına túsiredi. Búgingi kúndegidey uyalı telefondaǵı oyınlar joq. Ol dáwirdegi balalardıń milliy oyınlarınıń bárshesi zıyansız. Hár birinde balanıń aqıl sanasın rawajlandırıp, bilimin, densawlıǵın bekkemlewshi oyınlar edi.
«Bes tas» oyını ata-babalarımızdan kiyatırǵan oyın esaplanadı. Burın bul oyındı kishkene qızlar, jas óspirimler hátteki, eresek adamlar da oynaǵan. Oyında bes domalaq tas yaki bes asıq súyeklerden paydalanǵan.
Bul oyın balalardıń dıqqatın rawajlandırıw, qol hám qol barmaqlarınıń bulshıq etlerin shınıqtıradı. «Bes tas» oyınında 4-6 qız hám balalar jup bolıp qatnasadı. Olar bir neshe bólimlerge bólip te oynaydı.
Birinshi: Taslardı shashıp jiberedi. Bir tas oń qolında qalıp, onı joqarıǵa ılaqtırıp shashıp jiberilgen taslar jıynap alınadı.
Ekinshi: Bas barmaq penen kórsetkish barmaq birlestiriledi. Soń oń qolda bir tas qaladı. Qoldaǵı tastı joqarıǵa ılaqtırıp, taslardı barmaqlardıń járdeminde ishke («úyge») kirgiziledi.
Úshinshi: Kórsetkish járdemshi barmaq járdeminde kópirshe jasaladı. Qoldaǵı tas járdeminde kópirshe astınan taslardı ótkeredi. Bunda kópirshe barmaqları iyilip ketpewi kerek.
Tórtinshi: Taslar barmaqlar arasına jayǵastırıladı. Oń qoldaǵı tastı joqarıǵa ılaqtırıp, barmaqlar arasındaǵı taslardı sırtqa aladı. Oyınnıń sońına shekem oynawshınıń oń qolındaǵı tas túsip ketpese sol oyınshı utqan esaplanadı.
Bul oyınnıń qaǵıydası: «Bes tas» stol, «xantaxta» yaki jaz aylarında jerde oynaladı. Kóbinese, qız balalar oyınǵa qatnasadı. Taslardıń barlıǵı bir qıylı úlkenlikte bolıp, 5-10 dana alınadı.
Shashılǵan taslardı jıynap alǵanda qoldaǵı taslar túsip ketpewi kerek. Eger, taslar túsip ketse, utılǵan esaplanadı hám oyınnan shıǵarıladı.
Álbette, bul oyındı qaǵıydaǵa muwapıq oynap kórseńiz boladı. Eger de, oynawǵa qıynalsańız kempir apalarıńızdı járdemge shaqırıń. Olar balalıq waqtında bul oyınnıń ustası bolǵan. Sonday-aq, bul oyın búgingi social tarmaqlardaǵı oyınlardan da qızıq.
TEST SORAWLARÍ:
- «Bes tas» oyınınıń qanday paydası bar?
a). Dıqqattı jámleydi hám qol hám barmaqlardıń bulshıq etlerin shınıqtıradı.
b). Ólshew birliklerin úyrenedi, qol hám qol barmaqlarınıń bulshıq etlerin shınıqtıradı.
s). A hám B juwapları durıs.
2. «Bes tas» oyını ne menen oynaladı?
a). Aǵash hám taslar.
b). Taslar hám asıqlar.
s). Taslar hám ılay.
3.Bul qosıq qatarları qaysı balalar shayırına tiyisli?
Kel oynayıq: «teppek»,
Yaki «mańlayshertpek».
–Waqtım joq ǵoy dım búgin,
Oynayıq-sa, keshqurın…
a). X. Saparov.
b). Sh. Atamuratova.
s). Ya. Ájimov.
- Naqıldıń izin dawam etiń?
Jan qıynamay jumıs pitpes,
…
5. Jumbaqtıń juwabın tabıń?
Tırsıldap jerge túsedi,
Oni, kórgen balalar.
Quwırmash pa desedi.
Kúnniń kózin kóriwden,
Ǵayıp bolıp ketedi.
(…)
Klubqa náwbetshilik etken: Jeńisgúl Ibadullaeva
